Nhà báo Nguyễn Thanh Phong

Nếu không muốn tự hào thái quá, cũng có thể tự tin người Việt Nam thông minh. Bằng chứng là rất nhiều các bạn trẻ đã thể hiện bằng những sản phẩm và thành tựu rất cao trong các lĩnh vực khoa học kỹ thuật cũng như nhiều ngành khoa học khác.

Tại các kỳ thi Olympic quốc tế, học sinh Việt Nam luôn đạt giải cao. Kỳ thi Olympic toán năm nay, chàng trai Nguyễn Tuấn Huy đoạt huy chương vàng và đây là huy chương vàng Olympic toán thứ hai của Huy. Trước đó, Ngô Bảo Châu cũng từng đoạt hai huy chương vàng như vậy.

Nhiều học sinh giỏi Việt Nam giật học bổng du học ở các nước tiên tiến, trong đó có những em cùng một lúc được năm, sáu trường đại học danh tiếng mời học.

Nhiều kỹ sư trẻ Việt Nam đang làm việc tại thung lũng Silicon và các tập đoàn danh tiếng trên thế giới, đó cũng là minh chứng về khả năng của người Việt. Nhưng nếu ở trong nước, không chắc các bạn đã có cơ hội phát huy tối đa khả năng của mình. Bởi vì họ thiếu một môi trường tốt để phát huy sáng tạo.

Giải thưởng “Nhân tài đất Việt” do báo Dân trí trao vừa qua đã phát hiện một số sản phẩm trí tuệ xuất sắc. Các bạn rất trẻ, nhưng đã làm ra những sản phẩm có giá trị. Tuy nhiên, để đạt được đẳng cấp quốc tế, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu là một khoảng cách còn xa.

Để rút ngắn khoảng cách đó, cần có một lực đẩy về chính sách đào tạo và thu hút nhân tài. Còn nhớ khi Lê Quang Liêm nổi danh trên đấu trường cờ vua, Trường Đại học Webter của Mỹ cấp học bổng mời Lê Quang Liêm sang học ngành tài chính.

Đúng một năm sau Lê Quang Liêm đoạt danh hiệu vô địch cờ chớp thế giới. Trường Đại học Webter đã kinh doanh một thương vụ với lãi lớn. “Nước cờ” của người Mỹ còn cao hơn nước cờ của Lê Quang Liêm. Trong lúc đó, không trường đại học nào của Việt Nam nghĩ ra điều đó.

Một trong những yếu tố làm hạn chế năng lực và trí tuệ của các bạn trẻ, đó là xã hội còn ít sự thừa nhận với những người nghĩ khác, làm khác, nói khác. Một bạn nào đó phát ngôn một điều ví như “tôi sẽ phấn đấu làm lãnh đạo” thì ngay lập tức bị ném đá cho rằng “lộng ngôn phạm thượng”.

Một bạn trẻ nào đó tự hào đoạt danh hiệu hay sáng tạo ra sản phẩm nổi tiếng thì bị tị hiềm, ganh ghét. Chàng trai Nguyễn Hà Đông sáng tạo game Flappy Bird nổi tiếng thế giới, người khen ngợi nhiều, nhưng người chê bai cũng không ít. Sự đố kỵ của người Việt đã giết chết Flappy Bird và rất có thể giết chế một tài năng sáng tạo.

Còn nhớ chuyện thần đồng Nguyễn Nhật Nam, chỉ một vài câu nói “lạ tai” khi trả lời phỏng vấn báo chí, đã bị cư dân mạng ném đá không thương tiếc. Một cậu bé -  nếu như có nói sai - thì việc gì phải mắng chửi, người lớn còn nói sai cơ mà.

Để phát huy tài năng, cần có chính sách phù hợp, tôn trọng tự do sáng tạo. Và quan trọng hơn, đó là sự khuyến khích, ủng hộ của cộng đồng. Đố kị với người tài không chỉ là vấn đề của nhân văn, mà còn kìm hãm sự phát triển của đất nước.

Cùng với niềm tự hào trí tuệ Việt Nam, còn cần thêm một tinh thần cao thượng và sự đoàn kết đồng lòng.

Tự hào trí tuệ Việt Nam và Tự hào cao thượng Việt Nam!

Theo Nhà báo Lê Thanh Phong